ประเภทของกรดและเบส ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 วิชาเคมี

อยากรู้ว่าถ้าหน้าสวย ๆ ของแก โดนสาดด้วยน้ำกรดขึ้นมาแล้วจะเป็นยังไงกันนะ...StartDee เชื่อว่าเพื่อน ๆ น่าจะเคยได้ยินประโยคทำนองนี้มานับครั้งไม่ถ้วนจากการชมละครหลังข่าว แล้วเพื่อน ๆ เคยสงสัยบ้างมั้ยว่า น้ำกรดที่ว่านั้นคือกรดอะไร และนอกจากกรดแล้ว ยังมีสารที่เป็น “เบส” อีกด้วยนะ วันนี้ เราจะพาเพื่อน ๆ ไปเรียนเรื่องประเภทของกรดและเบสกัน

แต่ก่อนอื่น เพื่อน ๆ มาทำความรู้จักกับสมบัติของกรดและเบสกันดีกว่า ซึ่งนอกจากเนื้อหาในบทความนี้แล้ว เพื่อน ๆ ยังสามารถเรียนรู้เพิ่มเติมในรูปแบบวิดีโอพร้อมแอนิเมชันสุดสวยได้ที่แอปพลิเคชัน StartDee ด้วยนะ โหลดติดคอมพิวเตอร์แท็บเล็ต หรือมือถือ ไว้ รับรอง อุ่นใจแน่นอนจ้า

สมบัติของสารที่เป็นกรด

• มีรสเปรี้ยว
• มีฤทธิ์กัดกร่อน
• ทำปฏิกิริยากับโลหะบางชนิด ได้แก๊สไฮโดรเจน
• ค่า pH < 7 ที่ 25 องศาเซลเซียส
• เมื่อนำไปละลายน้ำ จะนำไฟฟ้าได้ และเปลี่ยนสีกระดาษลิตมัสจากสีน้ำเงินเป็นแดง

สมบัติของสารที่เป็นเบส

• มีรสฝาด
• มีฤทธิ์กัดกร่อน
• รู้สึกลื่นมือเมื่อสัมผัส
• มี pH > 7 ที่ 25 องศาเซลเซียส
• เมื่อนำไปละลายน้ำ จะนำไฟฟ้าได้ และเปลี่ยนสีกระดาษลิตมัสจากสีแดงเป็นน้ำเงิน

หากเพื่อน ๆ อยากเรียนเรื่องกรดและเบสแบบจัดเต็ม สามารถดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน StartDee แล้วไปเรียนกับคุณครูฝนได้เลยนะ

ประเภทของกรดและเบส

1. ประเภทของกรด

1.1 เมื่อแบ่งตามองค์ประกอบของธาตุ จะสามารถแบ่งกรดออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่

• กรดทวิภาค (Binary acids) เป็นกรดที่ประกอบด้วยธาตุไฮโดรเจน (H) และธาตุอโลหะ ตัวอย่างของกรดในกลุ่มนี้ ได้แก่ กรดไฮโดรฟลูออริก (HF) และกรดไฮโดรคลอริก (HCl) 
• กรดออกซี (Oxyacids) เป็นกรดที่ประกอบด้วยธาตุไฮโดรเจน (H) ออกซิเจน (O) และธาตุอโลหะ ตัวอย่างกรดในกลุ่มนี้ ได้แก่ กรดแอซิติกหรือที่เรียกกันว่ากรดน้ำส้ม (CH₃COOH) และกรดคาร์บอนิก (H₂CO₃)
  
  

1.2 เมื่อแบ่งตามแหล่งกำเนิดหรือแหล่งที่พบ จะสามารถแบ่งกรดออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่

• กรดอินทรีย์ (Organic acid) เป็นกรดที่พบในสิ่งมีชีวิต และมีแหล่งกำเนิดมาจากสิ่งมีชีวิต มักมีคาร์บอน (C) เป็นองค์ประกอบ ตัวอย่างของกรดในกลุ่มนี้ ได้แก่ กรดแอซิติก กรดฟอร์มิกหรือกรดมด (HCOOH) และกรดทาร์ทาริก (C₄H₆O₆) ที่พบในองุ่น 
• กรดอนินทรีย์ (Inorganic acid) เป็นกรดที่พบในแร่ธาตุ ตัวอย่างของกรดกลุ่มนี้ ได้แก่ กรดซัลฟิวริก (H₂SO₄) และกรดไนตริก (HNO₃)

1.3 เมื่อแบ่งตามจำนวนไฮโดรเจนไอออน ที่ได้จากการแตกตัวของกรด 1 โมเลกุล จะสามารถแบ่งกรดออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่

• กรดโมโนโปรติก (Monoprotic acid) คือ กรดที่แตกตัวให้ 1 ไฮโดรเจนไอออนต่อกรด 1 โมเลกุล เช่น กรดไฮโดรฟลูออริก กรดฟอร์มิก และกรดแอซิติก เป็นต้น
• กรดไดโปรติก (Diprotic acid) คือ กรดที่แตกตัวให้ 2 ไฮโดรเจนไอออนต่อกรด 1 โมเลกุล เช่น กรดซัลฟิวริก กรดคาร์บอนิก และกรดโครมิก (H₂CrO₄)
• กรดโพลิโปรติก (Polyprotic acid) คือ กรดที่แตกตัวให้ไฮโดรเจนไอออนมากกว่า 1 ไอออนต่อกรด 1 โมเลกุล เช่น กรดฟอสฟอริก (H₃PO₄) และกรดซิตริก (C₆H₈O₇) 

1.4 เมื่อแบ่งตามความสามารถในการแตกตัว จะสามารถแบ่งกรดออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่

• กรดแก่ (Strong acid) คือ กรดที่เมื่อละลายน้ำแล้วสามารถแตกตัวให้ไฮโดรเจนไอออนได้ 100 % โดยตัวอย่างที่พบเห็นบ่อย ๆ ได้แก่ กรดไฮโดรคลอริก กรดไฮโดรโบรมิก (HBr) กรดไฮโดรไอโอดิก (HI) กรดซัลฟิวริก กรดคลอลิก (HClO₃) กรดเปอร์คลอริก (HClO₄) และกรดไนตริก 
• กรดอ่อน (Weak acid) คือ กรดที่เมื่อละลายน้ำแล้วแตกตัวให้ไฮโดรเจนไอออนได้เพียงบางส่วน ตัวอย่างคือ กรดไฮโดรฟลูออริก กรดไฮโดรไซยานิก (HCN) กรดฟอร์มิก และกรดแอซิติก

2. ประเภทของเบส 

เมื่อแบ่งตามความสามารถในการแตกตัว จะสามารถแบ่งเบสออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่

2.1 เบสแก่ (Strong base) คือ เบสที่เมื่อละลายน้ำแล้วสามารถแตกตัวให้ไฮดรอกไซด์ไอออนได้  100% โดยตัวอย่างที่เพื่อน ๆ จะพบเจอบ่อย ๆ  คือ เบสที่เกิดจากโลหะหมู่ 1 และหมู่ 2 เช่น โซเดียมไฮดรอกไซด์ (NaOH) โพแทสเซียมไฮดรอกไซด์ (KOH) และแคลเซียมไฮดรอกไซด์ (Ca(OH)₂) 

2.2 เบสอ่อน (Weak base) คือ เบสที่เมื่อละลายน้ำแล้วแตกตัวให้ไฮดรอกไซด์ไอออนได้เพียงบางส่วนซึ่งน้อยกว่า 100% เช่น แอมโมเนียมไฮดรอกไซด์ (NH₄OH) และพีริดีน (C₅H₅N)

โอ้โห กรดและเบสมากมายหลายประเภทอย่างงี้ จะจำยังไงไหว ไหนจะตัวอย่างของแต่ละประเภทอีก เอาเป็นว่า StartDee เชื่อเต็มเปี่ยมหัวใจเลยว่าเพื่อน ๆ ทุกคนจะต้องจำได้ เพียงแค่อ่านบทความนี้เรื่อย ๆ และเข้าไปเติมความรู้ในแอปพลิเคชัน StartDee บ่อย ๆ แค่นี้เพื่อน ๆ ก็จะสามารถจดจำเนื้อหารวมไปถึงมีความเข้าใจในเรื่องกรดและเบสได้อย่างแน่นอน 

อยากเรียนเคมีของชั้น ม.5 เพิ่มเติม เลือกอ่านบทความด้านล่างได้เลย

• จำนวนอิเล็กตรอนในแต่ละระดับพลังงาน

• ออร์บิทัล

• แบบจำลองอะตอมของดอลตัน

• แบบจำลองอะตอมของทอมสัน

Did you know ? นอกจากองุ่นแล้ว เรายังพบกรดทาร์ทาริกในผลไม้ชนิดอื่นด้วยนะ

โดยเราจะพบกรดทาร์ทาริกได้ในแอปเปิล มะกอก และมะขาม (ทำให้โดยทั่ว ๆ ไปคนมักเรียกกรดทาร์ทาริกว่า “กรดมะขาม”) โดยเฉพาะมะขามเปรี้ยวยักษ์ของไทยเรา มีปริมาณกรดทาร์ทาริกสูงถึง 18.102 ±0.134 กรัม / 100 กรัมเลยนะ ! นอกจากนั้นเรายังพบกรดทาร์ทาริกในไวน์ อาหารและเครื่องดื่มหมักดองอีกด้วย

ที่มา :

กรุงเทพเคมี.com

ปฏิภาณี ขันธโภค . (2550). ลายพิมพ์ดีเอ็นเอและการประเมินทางเคมีของมะขามบางสายพันธุ์ที่มีฤทธิ์เป็นยาระบายที่ดี.

    กรุงเทพมหานคร : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.