สงครามตัวแทน หรือ Proxy war คือสงครามที่คู่ขัดแย้งหลักไม่ได้รบกันโดยตรง โดยสงครามตัวแทนที่เคยเกิดขึ้นมีอยู่ 2 ครั้งใหญ่ ๆ ด้วยกัน ได้แก่ สงครามเกาหลี ซึ่งเพื่อน ๆ สามารถเข้าไปอ่านเรื่องราวที่เกิดขึ้นได้ในบทความ สงครามตัวแทน ตอน สงครามเกาหลี ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 วิชาสังคมศึกษา และอีกหนึ่งสงครามตัวแทนที่เราจะพูดถึงกันในบทความนี้ คือ สงครามเวียดนาม มาติดตามไปด้วยกัน !
แต่ถ้าใครที่รู้สึกชอบในการดูมากกว่าการอ่าน ก็สามารถดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน StartDee มาเรียนล่วงหน้าไปก่อนใคร ๆ เรียนสนุก ไม่น่าเบื่อ มีแบบฝึกหัดให้ทำหลังจบคลิป ได้ทั้งความรู้และความบันเทิงอีกด้วย
เป็นที่รู้กันว่า ประเทศเวียดนามนั้น เป็นประเทศที่ปกครองด้วยระบอบคอมมิวนิสต์เช่นเดียวกับประเทศจีน เกาหลีเหนือ ลาว และคิวบาแต่ก่อนที่จะมีการปกครองระบอบคอมมิวนิสต์ ประเทศนี้เคยถูกแบ่งออกเป็น เวียดนามเหนือ และ เวียดนามใต้ ถ้าอยากรู้ว่า ประเทศเวียดนามรวมกันและเป็นระบอบคอมมิวนิสต์ได้อย่างไร แล้วทำไมสงครามเวียดนามถึงเป็นสงครามตัวแทน อย่าพลาดบทความนี้กันเชียว
เวียดนามในบริเวณอินโดจีน
ประเทศเวียดนามเป็นประเทศอยู่ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งอยู่บริเวณที่เรียกว่าอินโดจีน ติดกับทะเลจีนใต้ และประเทศจีน โดยบริเวณที่เป็นอินโดจีนประกอบไปด้วยประเทศกัมพูชา ลาว และ เวียดนาม โดย 3 ประเทศนี้ เคยเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศสมาก่อน ซึ่งหลังสงครามโลกครั้งที่ 2 ฝรั่งเศสได้ยกสถานะบริเวณเวียดนามเป็น ‘รัฐเวียดนาม’ ในปี ค.ศ. 1949 - 1955 โดยที่รัฐเวียดนามถือเป็นรัฐ 1 ในสหภาพฝรั่งเศส แต่ยังมิได้เป็นเอกราชแต่อย่างใด โดยมีธงชาติมีลักษณะพื้นหลังเป็นสีเหลือง และมีเส้นสีแดงตัดผ่าน 3 เส้น
ธงชาติรัฐเวียดนาม. https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%94%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A1#/media/%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%A5%E0%B9%8C:Flag_of_South_Vietnam.svg
โฮจิมินห์ นักชาตินิยมชาวเวียดนามและผู้นำเหวียตมิน
ประชากรบางกลุ่มก็ได้มีการต่อต้านการปกครองของฝรั่งเศส และได้มีการจัดตั้งกลุ่ม “กองทัพประชาชนเวียดนาม” หรือกลุ่ม “เหวียตมิน” ขึ้น นำโดย “โฮจิมินห์” โดยช่วงก่อนสงครามโลกครั้งที่ 2 เวียดนามยังได้ถูกคุกคามโดยญี่ปุ่นที่ต้องการขยายอำนาจในภูมิภาค ทำให้กลุ่มเหวียตมินได้รับการสนับสนุนจากสหรัฐอเมริกาและจีนให้ทำการต่อต้านญี่ปุ่น ด้วยเหตุผลนี้จึงส่งผลให้กลุ่มเหวียตมินแข็งแกร่งมากขึ้น แต่เมื่อสงครามโลกครั้งที่ 2 จบลง พร้อมกับการที่ญี่ปุ่นเป็นฝ่ายพ่ายแพ้ กลุ่มเหวียตมินก็ได้ขึ้นมามีอำนาจในเวียดนามเหนือ
(มีเมืองหลวงอยู่ที่กรุงฮานอย) และได้พยายามปลดแอกเวียดนามออกจากฝรั่งเศส ในที่สุดจึงทำให้เกิดการสู้รบระหว่างกลุ่มเหวียตมินและฝรั่งเศสขึ้น
Flag of North Vietnam (Democratic Republic of Vietnam) from 1945 to 1955. Adopted by Vietminh in 1941. shorturl.at/jGOV7
สัญลักษณ์ของเหวียตมินมีลักษณะเป็นธงสีแดง และดาวสีเหลืองตรงกลาง หรือมีอีกชื่อเรียกคือ “ธงแดงดาวเหลือง” โดยยังคงเป็นธงชาติของประเทศเวียดนามในปัจจุบัน)
ยุทธการที่เดียนเบียนฟู
ฝรั่งเศสได้จัดตั้งรัฐบาลที่เวียดนามใต้ เมืองหลวงที่กรุงไซง่อน (โฮจิมินห์ซิตี้ในปัจจุบัน) เพื่อทำการสู้รบกับกลุ่มเหวียดมิน และทั้งสองฝ่ายได้ที่การสู้รับกันมาอย่างยาวนาน จนถึงปี 1954 กองทัพของฝรั่งเศสถูกล้อมที่บริเวณเดียนเบียนฟู ฝรั่งเศสแพ้สงคราม และได้ยอมรับเอกราชของเวียดนาม ทำให้กองทัพเหวียตมิน สามารถจัดตั้งประเทศเวียดนามเหนือขึ้นมาได้สำเร็จ
การแบ่ง เวียดนามเหนือ (Democratic Republic of Vietnam) และเวียดนามใต้ (State of Vietnam)
การจัดตั้งเวียดนามเหนือ เป็นผลมาจากการประชุม Geneva Conference ในปี 1954 แม้โฮจิมินห์จะต้องการให้เวียดนามเป็นเอกราชทั้งประเทศ แต่การประชุมครั้งนี้ สหรัฐอเมริกาได้เข้ามาแทรกแซง เนื่องจากมีความเห็นว่า เวียดนาม ยังไม่สมควรที่จะได้เป็นคอมมิวนิสต์ทั้งหมด จึงทำให้เวียดนามถูกแบ่งออกเป็น 2 ประเทศ ได้แก่ เวียดนามเหนือ และ เวียดนามใต้ โดยกำหนดจุดแบ่งชั่วคราวขึ้นที่เส้นขนานที่ 17 และให้แต่ละฝั่งถอนทหารเข้าเขตของตน และจะทำการรวมประเทศภายหลัง
ทั้งนี้รัฐบาลของเวียดนามใต้จัดตั้งขึ้นโดยได้รับการสนับสนุนจากสหรัฐอเมริกา เพื่อต่อต้านการขยายอิทธิพลของคอมมิวนิสต์ ที่แผ่มาจากเวียดนามเหนือ
This is the 17th parallel. https://www.quora.com/What-is-the-17th-parallel
กองกำลังเหวียตกง (Liberation Army of South Vietnam)
แม้เวียดนามจะถูกแบ่งออกเป็น 2 ฝั่งแล้ว แต่ก็ยังมีกลุ่มคนในเวียดนามใต้ที่ต้องการรวบรวมเวียดนามเป็นหนึ่งเดียว และได้รับการสนับสนุนจากเวียดนามฝั่งเหนือ ซึ่งมีความต้องการรวบรวมเวียดนามทั้งหมดให้เป็นคอมมิวนิสต์เช่นกัน จึงได้เกิดการจัดตั้งกองกำลังในเวียดนามใต้ โดยใช้ชื่อ “เหวียตกง” มีจุดประสงค์เพื่อรวมเวียดนามเป็นหนึ่งเดียวและต่อต้านรัฐบาลเวียดนามใต้ โดยขณะนั้นสถานการณ์ในเวียดนามใต้ไม่ค่อยมั่นคง เนื่องจากมีการแย่งชิงอำนาจกันเอง จนต่อมาทำให้เกิดการรบกันระหว่างกองกำลังเวียดนามใต้ และกองกำลังเหวียตกง จนกลายเป็นสงครามเวียดนามขึ้นมาอีกครั้ง
ทฤษฎีโดมิโน
หลาย ๆ คนอาจสงสัยว่าทำไมสหรัฐอเมริกาจึงต้องเข้ามาแทรกแซงเวียดนามใต้ นั่นเป็นเพราะ สหรัฐอเมริกาได้เล็งเห็นแล้วว่าการปกครองระบอบคอมมิวนิสต์มีอิทธิพลอย่างมากในภูมิภาคเอเชีย โดยเฉพาะในประเทศจีนและเกาหลีเหนือ จึงเกรงว่าจะเกิดการขยายอิทธิพลของระบอบคอมมิวนิสต์มายังภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่มีพื้นที่ติดกันอย่างลาว กัมพูชา ไทย และมาเลเซีย ซึ่งในขณะนั้นปกครองด้วยระบอบประชาธิปไตย ซึ่งเป็นระบอบที่สหรัฐอเมริกาเองก็ใช้ในการบริหารบ้านเมืองของตัวเองด้วย
สหรัฐอเมริกาจึงเกรงว่า หากปล่อยให้ลัทธิคอมมิวนิสต์ขยายอิทธิพลมาเรื่อย ๆ ประชาธิปไตยในประเทศต่าง ๆ ของภูมิภาคนี้ก็จะค่อย ๆ ล่มสลาย เปรียบเสมือนการล้มของโดมิโน จนสุดท้ายไม่เหลือประเทศประชาธิปไตยในภูมิภาคนี้อีกต่อไป
Domino theory. https://en.wikipedia.org/wiki/Domino_theory#/media/File:Domino_theory.svg
ปฏิบัติการของสหรัฐอเมริกา
สหรัฐอเมริกาเข้ามาแทรกแซงเวียดนามใต้ เพราะต้องการสกัดกั้นอิทธิพลของคอมมิวนิสต์ โดยช่วยเหลือเวียดนามใต้ทั้งทางเศรษฐกิจและทางทหาร ซึ่งในระยะเวลาที่สหรัฐอเมริกาเข้ามามีบทบาทในเวียดนามนี้ สงครามเวียดนามก็ได้ทวีความรุนแรงมากยิ่งขึ้น โดยมีเหตุการณ์สำคัญจากกองกำลังของสหรัฐอเมริกา เช่น
- นาวิกโยธินสหรัฐยกพลขึ้นบกในปี 1965
- ปฏิบัติการทิ้งระเบิดแบบปูพรม (Rolling Thunder) ปี 1965 - 1968
- การใช้ระเบิดนาปาล์มของสหรัฐอเมริกา ถือว่าเป็นอาวุธที่ร้ายแรงมาก สามารถทำลายล้างพื้นที่ราบได้เป็นบริเวณกว้าง เพราะทำให้เกิดไฟลุกไหม้
- ปฏิบัติการ Ranch Hand คือการใช้สารเคมีเรียกว่า Orange Agent เพื่อทำลายเขตเกษตรกรรมในเวียดนาม ทำให้กองทัพเวียดนามขาดพืชผลในการทำเสบียงอาหาร และส่งผลให้เกิดฝนเคมีทั่วบริเวณเวียดนามเหนือ ที่มีอันตรายต่อร่างกาย เรียกอีกชื่อว่า “ฝนเหลือง”
ปฏิบัติการของเหวียตกง
แม้สหรัฐอเมริกาจะสนับสนุนเวียดนามใต้ แต่กลับไม่สามารถหยุดยั้งเวียดนามเหนือได้ ทำให้เวียดนามเหนือได้อาศัยจังหวะเพื่อรุกกลับทางทหารครั้งใหญ่ในวันตรุษญวณ
- Tet Offensive 1968
การรุกตรุษญวน คือเหตุการณ์ที่เหวียตกงกว่า 80,000 คน ยกกำลังเข้าโจมตีเวียดนามใต้หลายจุดพร้อมกันในวันขึ้นปีใหม่ของเวียดนาม ตรงกับวันที่ 30 มกราคม 1968 เพื่อโจมตีศูนย์บัญชาการทางทหารและพลเรือน รวมมากกว่า 100 เมือง
- เกิดระเบิดกลางกรุงไซง่อน เมืองหลวงของเวียดนามใต้ในเหตุการณ์ Tet Offensive ด้วย
ผลจาการปฏิบัติการในครั้งนี้ทำให้ประชาชนสหรัฐฯ หมดความเชื่อมั่นต่อกองทัพของฝ่ายตนเอง รวมถึงประชาชนไม่ต้องการให้มีการส่งทหารสหรัญไปทำสงครามในดินแดนที่ไม่ใช่ผลประโยชน์สำคัญของสหรัฐอีกต่อไป
การลดบทบาทของสหรัฐอเมริกา
จากการรบที่ยืดเยื้อมาอย่างยาวนาน ในปี 1972 Richard M. Nixon ประธานาธิบดีจึงได้ลดบทบาทของสหรัฐอเมริกาในสงครามเวียดนามลง และได้เริ่มปรับปรุงความสัมพันธ์กับโลกคอมมิวนิสต์ เนื่องจากสหรัฐฯต้องสูญเสียเงินทุนและกองกำลังทหารไปเป็นจำนวนมาก โดยการลดบทบาทนั้น ได้แก่ การลดขนาดกำลังทหาร อพยพกำลังทหารออกจากเวียดนาม และสนับสนุนเวียดนามใต้ให้รบกับเวียดนามเหนือด้วยตนเอง
The Fall of Saigon 1975
ผลจากการลดการช่วยเหลือของสหรัฐอเมริกา ทำให้เวียดนามเหนือ และกองทัพเหวียตกง ตีวงล้อมเวียดนามใต้ได้เรื่อย ๆ ตลอดจนล้อมกรุงไซง่อน และตีกรุงไซง่อนแตกในปี 1975 รัฐบาลเวียดนามเหนือจึงได้รวมประเทศและประกาศจัดตั้งสาธาณรัฐสังคมนิยมเวียดนามขึ้น
Terror of War by Nick Ut (1972)
ปฏิบัติการระเบิดนาปาล์ม ของสหรัฐอเมริกานำไปสู่ภาพที่มีชื่อเสียง ชื่อภาพ Terror of War by Nick Ut (1972) ถ่ายโดยช่างภาพชื่อ Nick Ut ช่างภาพเชื้อสายเวียดนาม-แคนาดา ในภาพมีเด็กผู้หญิงแก้ผ้า หนีภัยระเบิด โดยเด็กผู้หญิงในภาพ ได้รับฉายาว่าเป็น Napalm Gal โดยปัจจุบัน เธอได้เติบโตและย้ายไปอยู่ที่สหรัฐอเมริกา
The Terror of War: Nick Ut’s "Napalm Girl" (1972). https://aboutphotography.blog/blog/the-terror-of-war-nick-uts-napalm-girl-1972
ผลกระทบของสงครามเวียดนาม
การเคลื่อนไหวต่อต้านสงครามในอเมริกา
จากการเข้าแทรกแซงในสงครามเวียดนามของอเมริกา ทำให้เกิดความเสียหายหายอย่างมาก อเมริกาประสบปัญหาเงินเฟ้อเนื่องจากการสูญเสียทรัพย์สินมหาศาล ประชาชนในอเมริกาจึงได้มีการเรียกร้องให้มีการใช้นโยบาลปิดประเทศ และเรียกร้องไม่ให้มีการทำสงครามขึ้นอีก
ผู้อพยพชาวเวียดนาม ล่องเรือจากทะเลจีนใต้ไปยังประเทศอื่น ๆ
เนื่องจากสงครามที่รุนแรงของเวียดนามทำให้ผู้คนจำนวนมาก ต้องการที่จะย้ายตนเองไปอยู่ในที่ ๆ ปลอดภัยมากขึ้น ซึ่งการอพยพครั้งนี้ ทำให้ชาวเวียดนามล่องเรืออยู่ในทะเลจำนวนหลายวัน บ้างก็จมน้ำหายลงในทะเล
เป็นประเทศที่ถูกทิ้งระเบิดในสงครามมากที่สุดในโลก
เนื่องจากสงครามเวียดนาม เป็นสงครามที่รุนแรง และถูกทิ้งระเบิดมากที่สุดในโลก จึงอาจจะทำให้มีระเบิดที่ยังหาไม่เจอและยังสามารถทำงานได้อยู่ในบางจุด จึงทำให้การเดินทางไปบางพื้นที่ในเวียดนามนั้นยังถือว่าเป็นอันตรายอยู่
ส่งผลให้เกิดการรบในบริเวณอินโดจีน
เนื่องจากเวียดนามอยู่ในบริเวณอินโดจีนที่ประกอบด้วย ลาว กัมพูชา และเวียดนาม หลังจากเกิดสงครามเวียดนาม จึงทำให้เกิดการรบในลาว และกัมพูชา ตามมาอย่างต่อเนื่อง
เป็นสงครามที่รบกันอย่างยาวนานเลยทีเดียวกับสงครามตัวแทน อย่างสงครามเวียดนาม ซึ่งก่อให้เกิดความเสียหายเป็นอย่างมาก ทีนี้เราก็ได้รู้กันไปแล้ว เกี่ยวกับสงครามตัวแทนทั้ง 2 สงคราม ส่วนใครที่อยากเรียนรู้เกี่ยวกับสงครามเพิ่มเติมก็สามารถดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน StartDee มาเรียนกันได้เลยนะ เรียนสนุก เนื้อหาเข้าใจง่าย แถมยังมีแบบฝึกหัดให้ทำอีกด้วย
